Sual: Cuma gününün önemi nedir?
CEVAP
Cuma, müminlerin bayramıdır. Cuma günü yapılan ibadetlere iki
kat sevap verilir. Bugün işlenen günahlar da iki kat yazılır.
Bilhassa Cuma gününü, günahlardan kaçarak ibadetle geçirmeye
çalışmalıdır! Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Cuma günü günah işlemeden selametle geçerse, diğer günler de
selametle geçer.) [İmam-ı Gazali]
(Sevaplar içinde Cuma günü ve gecesinde yapılandan daha kıymetlisi,
günahlar içinde de Cuma günü ve gecesinde işlenilenden kötüsü yoktur.)
[Ramüz]
(Allah nazarında günlerin en kıymetlisi Cumadır. O, Kurban ve
Ramazan bayramı gününden de kıymetlidir.) [Buhari]
(Günlerin en kıymetlisi Cumadır. Cuma günü, bayram günlerinden ve
aşure gününden daha kıymetlidir. Cuma, dünyada ve Cennette
müminlerin bayramıdır.) [Riyadun-nasıhin]
(Cumadan faziletli bayram yoktur ve o günkü iki rekat namaz, Cuma
günü dışındaki bin rekattan efdaldır.) [Deylemi]
(Cuma, fakirlerin haccıdır ve müminlerin bayramıdır ve gök
ehlinin bayramıdır ve Cennette de bayram günüdür. Günlerin en iyisi,
en şereflisi Cumadır.) [Ey Oğul İlmihali]
(Cuma günü iyiliklerin hazinesidir ve güzel şeylerin menbaıdır.)
[Ey Oğul İlmihali]
(Cuma günü geldiği için sevinen bir mümine, kıyamete kadar her
gün, o kadar sevap verilir ki, adedini Allahü teâlâ bilir.) [Ey
Oğul İlmihali]
(Cuma günü veya gecesi Duhan suresini okuyana Cennette bir köşk
ihsan edilir.) [Taberani]
(Cuma gecesi Kehf suresi okuyan, Kıyamette, yerden göğe kadar bir
nurla aydınlanır. İki Cuma arasında işlediği günahlar da affolur.)
[Tergib]
(Cuma gecesi iki rekat namaz kılıp, her rekatta bir Fatiha, bir
Âyet-el Kürsi, 15 İhlas okuyup selam verdikten sonra bana bin
salevat okuyan, beni rüyada görür.) [Şira]
(Cuma günü sabah namazından önce, üç kere Estağfirullah elazim
ellezi la ilahe illa hüvel hayyel kayyume ve etubü ileyh okuyanın,
kendinin ve anasının ve babasının bütün günahları af olur.) [Tergib-üs-salat]
(Kul haklarını ve kazaya kalan farzları ödemek ve haramlardan
vazgeçmek şarttır.)
(Allahü teâlâ, bugünden itibaren kıyamete kadar size Cumayı farz
kıldı. Adil veya zalim bir imam, başkan zamanında küçümseyerek veya
inkâr ederek Cumayı terk edenin iki yakası bir araya gelmesin! Böyle
bir kimse tevbe etmezse, onun namazı, zekatı, haccı, orucu ve hiçbir
ibadeti kabul olmaz.) [İbni Mace]
(Cuma namazı kılmak; köle, kadın, çocuk, hasta hariç, her müslümana
farzdır.) [Ebu Davud, Hakim]
(Bir Müslüman, Cuma günü gusül abdesti alıp, Cuma namazına giderse,
bir haftalık günahları af olur ve her adımı için sevap verilir.)
[Riyadun-nasıhin]
(Özürsüz üç Cumayı kılmayanın kalbi mühürlenir, yani iyilik yapamaz
olur.) [Hakim]
(Cuma namazı kılmayanın kalbi mühürlenir, gafil olur.) [Müslim]
(Cuma namazı yolunda ayakları tozlanana Cehennem ateşi haramdır.)
[Tirmizi]
(Cuma namazından sonra, yedi defa ihlas ve muavvizeteyn okuyanı,
Allahü teâlâ, bir hafta, kazadan, beladan, kötü işlerden korur.)
[İbni Sünni]
[İhlas, Kul hüvallahü ehaddır. Muavvizeteyn, kul euzülerdir.]
Allahü teâlâ, Cuma gününü Müslümanlara mahsus kılmıştır. Cuma
suresi sonundaki âyet-i kerimede mealen; (Ey iman etmekle
şereflenen kullarım! Cuma günü, öğle ezanı okunduğu zaman, hutbe
dinlemek ve Cuma namazı kılmak için camiye koşunuz. Alış verişi
bırakınız! Cuma namazı ve hutbe, size, başka işlerinizden daha
faydalıdır. Cuma namazını kıldıktan sonra, camiden çıkar, dünya
işlerinizi yapmak için dağılabilirsiniz. Allahü teâlâdan rızk
bekleyerek çalışırsınız. Allahü teâlâyı çok hatırlayınız ki,
kurtulabilesiniz!) buyuruldu. Namazdan sonra, isteyen işine
gider çalışır. İsteyen camide kalıp, namaz, Kur'an-ı kerim, dua ile
meşgul olur. (Riyadun-nasıhin)
Cuma günleri duanın kabul olacağı bir an vardır. Bu an, hutbe ile
Cuma namazı içindedir diyenler çoktur. Hutbe dinlerken, dua kalbden
olur. Ses çıkarmak caiz değildir. Bu an her şehir için başkadır.
Cuma günü, gecesinden daha kıymetlidir. Gecesinde veya gündüzünde (Kehf
suresini) okumak çok sevaptır. (Tefsir-i Mazheri)
Bir hadis-i şerifte, (Cuma günlerinde bir an vardır ki, müminin o
anda ettiği dua red olmaz) buyuruldu. Bazıları, bu an, ikindi
ile akşam ezanları arasındadır, dedi. (Riyadun-nasıhin)
Cuma günü, ruhlar toplanır ve birbirleri ile tanışırlar. Kabirler
ziyaret edilir. Bugün kabir azapları durdurulur. Bazı âlimlere göre,
müminin azabı artık başlamaz. Kâfirin Cuma ve Ramazanda yapılmamak
üzere, kıyamete kadar sürer. Bugün ve gecesinde ölen müminler kabir
azabı hiç görmez. Cehennem, Cuma günü çok sıcak olmaz. Âdem
aleyhisselam Cuma günü yaratıldı. Cuma günü, Cennetten çıkarıldı.
Cennettekiler, Allahü teâlâyı Cuma günleri göreceklerdir. (Seadet-i
Ebediyye)
Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Cumartesi günleri Yahudilere, pazar günleri nasaraya verildiği
gibi, Cuma günü, Müslümanlara verildi. Bugün, Müslümanlara hayır,
bereket, iyilik vardır.) [Riyadun-nasıhin]
(Musa aleyhisselam dedi ki: Ya Rabbi! Bana cumartesi gününü verdin,
Muhammed aleyhisselamın ümmetine hangi günü vereceksin? Onlara Cuma
gününü vereceğim, buyuruldu. İlahi! Cuma gününün kıymeti ve sevabı
ne kadardır diye sordu. Ey Musa! Cuma günü yapılan bir ibadete,
cumartesi günü yapılan yüz bin ibadet sevabı vardır, buyuruldu.
Bunun üzerine Musa aleyhisselam, ya Rabbi! Beni Muhammed
aleyhisselamın ümmetinden eyle diye dua eyledi.) [Ey Oğul
İlmihali]
Kur'an-ı kerimde Cuma gününü bildiren âyet-i kerimeyi getirince,
Cebrail aleyhisselam dedi ki, ya Muhammed aleyhissalatü vesselam!
Musa aleyhisselamın ümmeti eğer Cuma gününün kıymetini bilselerdi
buzağıya tapmaktan, Yahudi olmaktan kurtulurlardı. İsa
aleyhisselamın ümmeti de bilselerdi Hıristiyan olmaktan korunurlardı.
(Ey Oğul İlmihali)
Sual: Cuma günü bir müslümanın yapması gereken işler nelerdir?
CEVAP
Cuma namazı için gusletmek, güzel koku sürünmek, yeni, temiz
giyinmek, saç, tırnak kesmek sünnettir. Tırnakları Cuma namazından
önce veya sonra kesmek sünnettir. Namazdan sonra kesmek efdaldir.
(Dürr-ül-muhtar)
Hadis-i şerifte, (Cuma günü tırnak kesmek şifaya sebeptir)
buyuruldu. (Ebuş-şeyh)
Perşembe günü de tırnak kesilebilir. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Ya Ali, tırnak Perşembe günü kesilir. Cuma günü de, koku sür ve
yeni elbise giy.) [Deylemi]
(Cumaya perşembe gününden hazırlanın!) [Hatib]
(Her müslüman, Cuma günü yıkanmalı, misvaklanmalı ve güzel koku
sürünmelidir.) [Buhari]
Cuma günleri şunları da yapmak iyi olur:
1- Cumayı perşembeden karşılamalı. Perşembe ikindiden sonra
istiğfar etmeli. Kuran-ı kerim ve Yasin suresini okumalı. Bir
hadis-i şerifte, (Cuma gecesi Yasin suresini okuyanın günahları
affedilir) buyurulmaktadır. (İsfehani)
2- Cuma gecesi ehli ile gusletmeli. Peygamber efendimiz, (Cuma
günü gusledenin günahları affolur) buyurmaktadır. (Taberani)
3- Cuma namazına erken gitmeli, ilk safta yer almalı.
Namaz kılanın önünden geçmemeli. Hatip minbere çıkınca,
konuşmamalı.
4- Az da olsa sadaka vermeli. Çoluk çocuğunun nafakasını bol
vermeli.
5- Cuma günü duanın kabul olduğu vakti bulmak için hep ibadet
etmeli.
6- Cuma günü çok salevat-ı şerife getirmeli. Bir hadis-i şerifte
buyuruluyor ki:
(Cuma günü 80 salevat getirenin, 80 yıllık günahı affolur.) [Dare
Kutni]
7- Ana babanın ve evliyanın kabirlerini ziyaret etmeli. Bir
hadis-i şerif meali şöyledir:
(Ana-babasının kabrini, Cuma günleri ziyaret edenin günahları
affolur. Haklarını ödemiş olur.) [Tirmizi]
8- Cuma günü sevinmek, herhangi bir müslümanın Cumasını
tebrik etmek iyi olur. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Cuma günü, kuşlar ve vahşi hayvanlar birbirine "Selamün
aleyküm, bugün Cuma günüdür" derler.) [Deylemi]
9- Cuma günleri ve her gün şu (istigfar duası)nı çok
okumalıdır:
Allahümmagfir li ve li abai ve ümmehati ve li ebnai ve benati ve
li ihveti ve ehavati ve li-amami ve ammati ve li-ahvali ve halati ve
li-zevceti ve ebeveyha ve li-esatizeti ve lil-müminine vel-müminat
vel hamdü-lillahi Rabbilalemin! [Riyadun-nasıhin]
Sual: Cuma günü, Cuma namazı esnasında alış veriş yapmak
günah mıdır?
CEVAP
Cuma namazı için ezanı işiten ve kendisine Cuma namazı farz olan
her müslümanın alış verişini bırakıp namaza gitmesi farzdır. Özürsüz
Cumaya gitmemek haramdır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Allaha ve ahirete inanan, Cumaya gitsin!) [Taberani]
Ezan okunurken de, alış veriş yapmak mekruhtur. Halbuki alış verişin
kendisi helaldir. Yani alınan mal mekruh değil, helaldir. Fakat ezan
okunurken alış veriş yapılması mekruhtur. (Dürer)
Sual: Cuma günü oruç tutmak sünnet midir?
CEVAP
Bazı âlimlere göre Cuma günü oruç tutmak müstehaptır. Hadis-i
şerifte buyuruldu ki:
(Cuma günü oruç tutan için, on ahiret günü oruç sevabı yazılır.)
[Beyheki]
Bazı âlimlere göre de yalnız Cuma günü oruç tutmak mekruhtur.
Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Yalnız Cuma günü oruç tutmayın! Bir gün öncesi veya bir gün
sonrası ile tutun.) [Buhari]
Bir işin sünnet ve mekruh olduğu bildirilmiş ise, o işi yapmamalı!
Bu bakımdan yalnız Cuma günü oruç tutmamalı, Perşembe veya Cumartesi
ile birlikte tutmalı! (Redd-ül Muhtar)
Cuma günü ölmek nimettir
Sual: Kuranın mantığına, ruhuna göre, mübarek gün ve gecelerde
doğup ölmenin hiç önemi yoktur. Çünkü doğmak ve ölmek bizim elimizde
değildir. Kadir gecesinde de doğup, yine o gece ölsek ne fark eder?
İster meyhanede öl, ister tuvalette öl, istersen camide namaz
kılarken öl hiç önemi yoktur. Çünkü insan fiiliyle değer kazanır. Bu
görüşümde yanlış mıyım?
CEVAP
Dini konularda sizin ve bizim görüşümüzün ne önemi olur? Din
kitapları ne yazıyorsa o esastır. Din kitaplarında Kuranın
mantığı, Kuranın ruhu diye bir deyim yoktur. Bunlar, İslam
dininin hak din olduğuna inanmayan, Resulullahın hâşâ kendi kurduğu
beşeri sistem olduğunu sanan gayri müslimlerin etkisinde kalıp,
yazılarında, kitaplarında İslam düşüncesi tabirini kullanan
bidat ehlinin uydurmasıdır. Eğer Kuranın manası denmek isteniyorsa,
Kuran-ı kerimi siz ve biz mi iyi anlarız, yoksa Peygamber efendimiz
ve İslam âlimleri mi?
Şimdi Resulullah efendimizin bildirdiği hadis-i şeriflere bakalım:
(Cuma günü veya gecesi ölen mümine kabir azabı olmaz.) [Tirmizi]
(Tirmizi, Kütüb-i sitte adı ile maruf, en kıymetli altı hadis
kitabından birisidir. Cuma günü ölen Müslüman, o günün şerefine
kabir azabı görmüyor. Kâfir o gün ölürse elbette cezasını çeker.)
(Cuma günü veya gecesi ölen mümin, şehit olur, kabir azabından
kurtulur.) [Ebu Nuaym - Hilyet-ül evliya, İ. Süyuti
Cami-üs-sagir, İbni Âbidin - Redd-ül Muhtar] (Görüldüğü gibi bu
âlimler de bu hadis-i şerifi bildiriyorlar. Cuma günü ölen Müslümana
kabir azabı olmaması, Allahü teâlânın bir ihsanıdır, bu nimeti
dilediğine verir. Buna kimse itiraz edemez.
(Cuma günü günah işlemeden geçerse, diğer günler de selametle geçer.)
[İ.Gazali] (Bu da Allahü teâlânın bir ihsanıdır.)
(Dört gecenin gündüzü de gecesi gibi faziletlidir. Allahü teâlâ, o
günlerde dua edenin isteğini geri çevirmez, onları mağfiret eder ve
onlar bu günlerde bol ihsana nail olurlar. Bunlar: Kadir gecesi,
Arefe gecesi, Berat gecesi, Cuma gecesi ve günleri.) [Deylemi] (Allahü
teâlâ, kullarına çok acıdığı için, bazı gecelere kıymet vermiş, bu
gecelerdeki, dua ve tevbeleri kabul edeceğini bildirmiştir. Hiç
kimsenin, niye Allah bazı gecelere kıymet verdi diye bir sual
sormaya hakkı yoktur.)
Cuma namazının farzları
Sual: Cuma namazının şartları nelerdir?
CEVAP
Hanefide Cuma namazının farz olabilmesi için iki şart
vardır:
1- Vücub şartları,
2- Eda şartları.
Eda şartlarından biri yoksa, namaz sahih olmaz. Vücub şartları yoksa,
sahih olur.
Eda şartları yedidir:
1- Namazı şehirde kılmak. Bugün muhtarı veya jandarması bulunan
köyler şehir hükmündedir.
2- Hükümetin izni ile kılmak. Hükümetin tayin ettiği imam, bir
başkasını vekil edebilir.
Darülharb sayılan ülkelerde, cemaatin seçeceği imam, Cuma namazını
kıldırır. Cumanın kabul olması şüpheli olan yerlerde, Cuma namazının
son sünneti ile vaktin sünneti arasında dört rekat Âhir zuhur
[Son öğle] namazı kılmalıdır.
3- Öğle namazının vaktinde kılmak.
4- Vakit içinde hutbe okumak.
5- Hutbeyi namazdan önce okumak.
6- Cuma namazını cemaat ile kılmaktır. İmamdan başka, Hanefide
3, Malikide 12, Şafii ve Hanbelide 40 erkek gerekir.
7- Cami herkese açık olmak. Kapıyı kilitleyip içerde kılmak caiz
olmaz.
Vücub şartları:
Cuma namazının Vücub şartları 9dur.
1- Mukim olmak, seferi olmamak.
2- Sağlam olmak, hasta olmamak.
3- Hür olmak.
4- Mahpus olmamak. Düşmanın yakalama korkusu olmamak.
5- Âkıl ve bâliğ olmak.
6- Kör olmamak.
7- Yürüyebilmek. Arabası olsa bile felçliye, ayaksıza farz
değildir.
8- Erkek olmak. Cuma namazı kadınlara farz değildir.
9- Çok yağmur, kar, fırtına, çamur, çok soğuk olmamak.
Cuma namazı nasıl kılınır?
Sual: Cuma namazı kaç rekattır ve nasıl kılınır?
CEVAP
Cuma günü 16 rekat namaz kılınır. [Bunun iki rekatını kılmak
farzdır. Öğle namazından daha kuvvetli farzdır.] Bunlar sırası ile
şöyledir:
1- Önce, Cumanın dört rekatlık ilk sünneti kılınır. Bu sünnet,
öğle namazının ilk sünneti gibi kılınır. Sonra, cami içinde ikinci
ezan ve hutbe okunur. Hutbe okunduktan sonra, ikamet okunup, cemaat
ile Cuma namazının iki rekatlık farzı kılınır.
2- Cuma namazının farzı kılındıktan sonra, dört rekatlık son
sünneti kılınır. Bunun kılınışı öğle namazının ilk sünneti gibidir.
3- Bundan sonra, Vaktine yetişip kılmadığım son öğle
namazının farzını kılmaya diye niyet ederek, öğle namazının
farzı gibi ahir zuhur denilen bir namaz kılınır.
4- Sonra da, sabah namazının sünneti gibi iki rekat vaktin
sünneti kılınır. Bundan sonra, Âyet-el-kürsi ve tesbihler okunup,
dua edilir.
Cuma günü öğle namazı
Sual: Cuma günü zuhri ahir namazı kılmak bidat midir?
CEVAP
Hayır değildir. Cuma namazının eda şartlarından birisi
bulanmayan yerlerde bu namazı kılmak farz olur. Çünkü Cuma kılmak
farz olmayınca, öğle namazını kılmak farz olur.
Şafii (Tenvir-ül kulub) kitabında diyor ki:
(Muhakkikler güneşi Remli hazretlerinden, Şafiiler, Allah
ve Resulüne muhalefet edip, beş vakit namaza altıncı bir farz ilave
ettiler diye iftira edene, ne ceza gerekir, diye soruldu.
O da, bunu söyleyenin, en az benzerleri gibi, tazir cezasıyla
cezalandırılması gerektiğine fetva verdi. Farz olan beş vakti,
altıya çıkarmak, dinden çıkmayı gerektirir. Dine ilave yapılamaz.
Şafiiler dine ilave yapmıyor.
Cuma namazının birden fazla camide kılındığı yerlerde, o günkü
öğleyi de kılıyorlar.
Müdiriyye kadısı, Şafiilerin, Cuma namazından sonra öğle namazı
kılmalarını yasaklamıştı. Fakat adı geçen fetva, kadıya okununca,
kadı, insaf ehli olduğu için, Ey Şafiiler, ben hatalıyım. Yine
Cumadan sonra öğle namazını mescitte kılmaya devam edin
demiştir. Bu konu hakkında Şafii âlimlerinden Yusuf Nebhani
hazretleri de bir eser yazmıştır. Bu eserde, birden fazla yerde Cuma
kılınan şehirlerde, Cuma namazından sonra, öğle namazını kılmanın
sadece Şafiilere mahsus olmadığını, dört mezhep âlimlerinin de aynı
hükmü bildirdiklerini söylemiştir.
Muhammed Şirvani de bu hususta bir eser yazmıştır. Cuma
namazından sonra öğle namazının kılınması gerektiğini bildirmiştir.
Aynı zat, Hanefi âlimlerinin Cumanın birden fazla yerde kılınması
veya namaz kılınan yerin şehir sayılıp sayılmayacağı hususunda şüphe
edilmesi halinde öğle namazının kılınması gerektiğini bildiren
cevaplarını (Davuş-Şema fi salât-iz zuhri badel cumua)
eserine almıştır. Bu değerli âlim, bu hususta ele alınan bütün
itirazları teker teker çürütmüştür.
Resulullah efendimizin zamanında Cuma tek mescitte kılınıyordu.
Cumaya geç kalanların ikinci, üçüncü cemaat yapmalarına izin
verilmiyordu. Hulefa-i raşidin de bu yolu tuttu. Hz. Ömer döneminde
fetihler yapılıp şehirler çoğalmasına rağmen, birden fazla camide
Cuma kılınmasına müsaade edilmedi. Valilere yazılan mektuplarda,
Cumanın tek mescitte kılınması emredildi.
Emeviler döneminde ve Abbasilerin ilk yıllarında bu durum aynen
devam etti. Cumanın birden fazla camide kılınmasının, imam-ı Şafii
hazretlerinin vefatından 76 yıl sonra olduğunu Hatib Bağdadi ve İbni
Hacer hazretleri bildirmektedir.
Fakihlerin cumhuruna göre, Cumanın tek camide kılınması vaciptir.
Birden fazla camide namaz kılmak sünnetten ayrılmaktır. İmam-ı Şafii
hazretleri, ihtiyaç olsun olmasın bir şehirde birden fazla camide
Cuma kılınmasının caiz olmadığını bildirmiştir. Zamanının İkinci
Şafiisi olarak kabul edilen İbni Sübki hazretleri de
aynen imam-ı Şafii hazretleri gibi fetva vermiştir. Sözü hüccet
mezhep âlimleri, birkaç camide Cuma kılındığı takdirde, öğle
namazının da kılınması gerektiğini bildirmişlerdi. Çünkü ihtiyatlı
davranmak gerekir. Hadis-i şerifte, Şüphelerden sakınan dinini
korumuştur buyuruldu.)
Birden fazla yerde Cuma namazı kılınan mescitlerde Şafiiler öğle
namazını kılmaları gerekir. Hanefilerin ise, Cuma namazından sonra,
Vaktine yetişip kılmadığım son öğle namazına diye niyet
ederek Zuhr-i ahir adıyla bir namaz kılmalarının gerektiğini
İbni Hümam ve İbni Âbidin hazretleri gibi Hanefi
âlimleri bildirmektedir. Bu şekilde kılınınca, Cuma kabul olmuş ise,
bu namaz, kaza namazı yerine geçer. Cuma namazı kabul olmamışsa
öğlenin farzı yerine geçer. (Redd-ül Muhtar)
Sual: Kazası olmayan, Cuma günü ahir zuhuru kılarken her dört
rekatında da zammı sure okumalı mıdır?
CEVAP
Evet okumalıdır. Çünkü Cuma kabul olmuş ise, o namaz nafile olur.
Nafilelerin ise üçüncü ve dördüncü rekatında zammı sure okumak
vaciptir.
Kazası olanın ise, okuması gerekmez, okusa da olur, okumasa da. Yani
Farzın her rekatında zammı sure okumanın mahzuru olmaz.
Zuhri ahir namazı, Cuma namazı kabul olmazsa, öğlenin farzı yerine
geçer. Kabul olmuş ise, kaza yerine geçer. Kazası da yoksa nafile
olur.
Sual: Kazası olmayan kimse, zuhri ahiri kılarken, üçüncü ve
dördüncü rekatlarda zammı sure okumalı dediniz. O zaman kazası
olmayan, sünnetleri kılarken kazaya da niyet edince, üçüncü ve
dördüncü rekatlarda zammı sure okuması gerekmez mi?
CEVAP
Gerekmez. Zuhri ahir namazı bunlarla kıyas edilmez. Zuhri ahir
namazı sırf o günkü Cuma namazının sahih olup olmaması ile ilgilidir.
Kazası olmayan kimse, sünnetleri kılarken kazaya da niyet edince,
sünneti terk etmiş olmuyor, farz namaz yanında bir namaz kılınınca
sünnet de kılınmış oluyor. Onun için, kazaya da niyet edilen dört
rekatlı sünnetlerin üçüncü ve dördüncü rekatlarında zammı sure
okunması gerekmez. Yani farzların üçüncü ve dördüncü rekatında zammı
sure okumanın mahzuru olmaz. Okunursa secde-i sehv gerekmez.
Sual: Cuma namazı kılınmayan mezra denilen köylerde ve İslamiyet
ile idare edilmeyen yerlerde, öğle namazı kılarken ikamet okunur mu?
CEVAP
Evet okur. (R. Muhtar)
Sual: Cuma kılınmayan mezra denilen küçük köylerde cemaatle
öğle namazını kılmak caiz olur mu?
CEVAP
Evet caizdir. (Fetava-i Abdurrahim)
Sual: Cumanın sahih olduğu yerlerde, öğleyi cemaatle kılmak
ve ikamet okumak mekruh olur mu?
CEVAP
Evet mekruh olur. (R. Muhtar)
Sual: Seferi olanın Cuma namazı kılması farz mıdır?
CEVAP
Seferi olana Cuma kılmak farz değildir. Fakat kılarsa farz
sevabını alır. (Hindiyye)
Sual: Kadınların Cuma günü, öğle namazını evlerinde
kılabilmeleri için cemaatin camiden çıkmalarını beklemeleri şart
mıdır?
CEVAP
Şart değildir. Diğer günlerde de böyledir. (Hidaye)
Sual: En az 6 ay kalmak niyetiyle ABD'ye gelen kişi normal vakit
namazlarını seferi olarak mı kılmalı?
CEVAP
15 günden fazla kaldığı yerde normal kılar.
Sual: Cuma ve namazı için kadınların da camiye gelmesi
söyleniyor. Kadınların camiye gitmesi gerekiyor mu?
CEVAP
Kadınlar, bir zaruret olmadan camiye gidemez. Çünkü İbni Âbidin
hazretleri buyuruyor ki:
(Kızların, genç ve yaşlı kadınların beş vakit namaza, cuma ve bayram
namazları için, vaaz dinlemek için camiye gitmeleri caiz değildir.
Eskiden, yalnız çok yaşlı kadınların, akşam ve yatsı namazına
gitmesine izin verilmiş idi ise de, şimdi bunların da gitmesi caiz
değildir.) [R. Muhtar]
[Bu hüküm, kitabın Türkçe tercümesinin c.2. s.420dedir.]
Sual: Kadın için bayram ve Cuma namazı farz olan bir mezhep var
mıdır?
CEVAP
Şafii ve Maliki'de bayram namazı sünnet, Hanefi'de vaciptir.
Cuma namazının yalnız erkeklere farz olduğu çeşitli hadis-i
şeriflerle bildirilmiştir. Bunlardan biri şöyle:
(Cuma namazı, köle, kadın, çocuk, hasta olan kimse hariç, her
müslümana farzdır.) [Ebu Davud, Hakim]
Bayram namazının şartları da Cuma namazının şartları gibidir. Bu
bakımdan Cuma namazına gitmeyen kadın, Bayram namazına da gitmez.
Erkeklerin camide cemaatle namaz kılmalarının, evde kıldıkları
namazdan 27 derece daha fazla sevap olduğu, kadınların ise, evde
namaz kılmalarının, camide namaz kılmalarından daha çok sevap olduğu
hadis-i şeriflerle bildirilmiştir.
Sual: Misafir, Cuma günü zuhri ahir namazını kaç rekat olarak
kılar?
CEVAP
İki rekat olarak kılar.
Sual: Mahkumların Cuma günü öğle namazını cemaatle kılmaları
mekruh olur mu?
CEVAP
Mahkumlara Cuma kılmaları farz olmadığı için, öğleyi cemaatle
kılmak mekruh olmaz.
Sual: Hutbeleri nutuk çeker gibi okumak caiz mi?
CEVAP
Hutbeye dünya sözü karıştırmak haramdır. Hutbe nutuk, konferans
şekline sokulmaz. Hutbeyi nutuk çeker gibi, şiir söyler gibi okumak
caiz değildir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Şairlerin şiirlerine itina ettikleri gibi, hutbedeki konuşmasına
itina edenlere Allah lanet etsin!) [Taberani, İ.Ahmed]
Sual: Camiye, Cuma namazına gidince namaza yeni başlanmışsa
ne yapmak lazım?
CEVAP
Camiye girince eğer imama ilk tekbirde yetişeceğini zannederse
sünnete kılmaya durur, ilk tekbire yetişemeyeceğini zannederse
sünneti kılmaz.
Cuma günü ise, imam minbere çıkmadan sünneti yetiştireceğini
zannederse sünneti kılar, zannetmezse sünneti kılmaz. Sünnet ile
farz, farz ile sünnet arasında konuşulmaz. İmam hutbede iken de
konuşulmaz. Hadis-i şerifte sus diyenin namazı yok
buyuruluyor, sevabı olmaz demektir.
Sual: Çeşitli sebeplerden dolayı, Cuma namazlarını kılamayanın
kaza etmesi gerekir mi?
CEVAP
Cuma namazı kaza edilmez, o günkü öğle namazı kılınır.
Sual: Cuma namazının ilk sünneti ne zamana kadar kılınır?
CEVAP
Hutbe başlayıncaya kadar kılınır. Hutbe okunurken kılınmaz. Eğer
hutbe başlayana kadar yetiştirilememişse, Cumanın farzından sonra
kılınır.
Sual: Cuma namazındaki sünnetleri kılarken kazası olan,
kazaya da niyet eder mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Cuma namazı hutbesinde imam hutbeyi bitirdikten sonra
dua ediyor, âmin dememiz gerekir mi?
CEVAP
Açıktan âmin demek caiz değildir. Namaz kılar gibi sessiz durmak
gerekir.
Sual: Ramazanın son Cuması, 4 rekat namaz kılınırsa bu namaz
kazaya kalan namazların günahına kefaret olurmuş. Doğru mu?
CEVAP
Ramazan-ı şerif ayının son Cuma namazından sonra, (Kefaret-i
namaz) olarak dört rekat kılınırsa, bu namaz ve mübarek zamanlarda
yapılan diğer ibadetler, kaza edilmiş olan farz namazların
vakitlerinde kılınmadıklarının büyük günahlarının affı için yapılan
tevbenin kabul olması içindir. Yoksa, kılınmamış namazlar, kaza
edilmedikçe, hiçbir suretle af olmazlar. Nitekim oruç kefareti de,
oruç borcunu ödemiyor. Gün sayısınca orucun ayrıca kaza edilmesi de
lazım oluyor.
Sual: Şafii imam, Şafiilere sonra Hanefilere Cuma kıldırsa caiz
mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Eda şartlarından biri noksansa Cumaya gitmek lazım mı?
CEVAP
Fitneye sebep olmamak için gitmek lazımdır.
Sual: Cuma namazında iç ezanı, cemaatin tekrarlaması lazım mı?
CEVAP
Sadece dinlemesi lazımdır. Tekrarlamaz.
Sual: Hutbeye çıkarken yüksek sesle dua okumak bid'at mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Hutbeyi kağıttan okumak mekruh mu?
CEVAP
Hayır.
Sual: Seferi imam, mukim cemaate Cuma namaz kıldırır mı?
CEVAP
Evet.
Sual: Mescidimiz küçük, etrafta cami de yok. Cuma namazında,
birinci cemaat çıktıktan sonra, ikinci cemaat olmak caiz mi?
CEVAP
Hayır.
Sual: Zuhri ahir kılarken ikamet okumak mekruh mu?
CEVAP
Hayır.
Sual: Zuhri ahir namazı nasıl kılınır, farz namazı gibi mi?
CEVAP
Cumanın farzından sonra kılınır, farz gibi kılınır.
Sual: Cuma sahih olmayan yerde, Şafii mezhebi taklit edilip
kılınsa farz sevabı alınır mı?
CEVAP
Evet.
Sual: Cuma hutbesinde bağdaş kurup oturmak uygun olur mu?
CEVAP
Caizdir.
Sual: Cuma günü cami içinde niye ezan okunuyor? Dışarıda
okunması yetmiyor mu?
CEVAP
Cami içinde okunmasını Peygamber efendimiz emretmiştir. Birinci
ezanı ise Hz. Osman emretti. Hulefa-i raşidinin sünneti Peygamber
efendimizin sünneti demektir.
Resulullah ile Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömerin devrinde Cuma günü ilk
ezan imam minbere çıkıp oturduğu zamanda idi. Hz. Osman halife olup,
insanlar çoğalınca, dışarıda birinci ezanın okunmasını emretti.
(Taç)
Hz. Osman hulefa-i raşidindendir. Onun sünneti de dinde senettir.
Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Benden sonra ihtilaflar çıkacaktır. İşte o zaman sünnetime ve
hulefa-i raşidinin sünnetine uyun! Onlara azı dişinizle ısırır gibi
sımsıkı sarılın!) [Tirmizi]
Üç Cumayı terk etmek
Sual: Üç cumayı kılmayan münafık olur mu? Görev gereği
gidilmezse günah olur mu?
CEVAP
Hanefide Cuma namazının farz olabilmesi için iki şart
vardır:
1- Vücub şartları, 2- Eda şartları.
Eda şartlarından biri yoksa, namaz sahih olmaz. Vücub şartları yoksa,
sahih olur. [Bunların neler olduğu yukarıda yazılıdır.]
Vücub şartlarından biri veya birkaçı bulunan erkek, isterse Cuma
namazı kılabilir. Yani namazı sahih olur. Kılmazsa günaha girmez.
Özürsüz Cuma kılmayanın, Cuma kılınmadan önce, öğle namazını kılması
haramdır. Sonra kılması ise farzdır. Özür ile Cuma kılmayanların,
öğle namazını cemaat ile kılmaları mekruhtur.
Cuma namazının eda şartlarından bir veya birkaçı noksan olsa da
camiye gitmeli. Yani cemaate gitmek lazımdır. Zaruretsiz salih
imamın cumasına gitmeyen münafık sayılır. Hadis-i şeriflerde
buyuruluyor ki:
(Mazeretsiz üç Cumayı terk eden münafıklardan yazılır.) [Taberani,
Dare Kutni]
(Zaruretsiz arka arkaya üç Cumayı terk edenin kalbini Allahü teâlâ
mühürler.) [Ebu Davud, Tirmizi, İbni Mace, Nesai, Hâkim]
Kalbi mühürlenmek, iyilik yapmaz hâle gelmektir. Hayır hasenat ve
ibadet yapmak ona zor gelir.
Münafıklardan yazılır demek ise, kâfir olur anlamında değildir.
Münafık ameli işlemiş olur. Mesela münafık yalan söyler. Yalan
münafıklık alametidir. Ama yalan söyleyen münafık, yani kâfir olmaz.
Münafık ameli işleyenlerin sonunda küfre düşme ihtimali çoktur.
Bunun için bütün haramlardan sakınmaya gayret etmeli, bir mazereti
yoksa Cumalara gitmelidir. Bir mazeretle Cumaya gidemeyen muhakkak
öğle namazını kılmalıdır.
Sual: Üç cumayı kılmayanın tevbesi kabul olmaz ve kâfir
olurmuş. Bu doğru mu?
CEVAP
Hiç namaz kılmayan kimse de kâfir olmaz ve tevbesi de kabul olabilir.
Bir hadis-i şerifte, (Bir kimse, mani yok iken, üç Cuma namazı
kılmazsa, Allahü teâlâ, kalbini mühürler) buyuruldu. Yani,
iyilik yapmaz olur, gafil olur. Tevbe eder Cumalara giderse,
üstündeki gaflet kalkar. Bu hadis-i şerif, İslamiyetle idare edilen
yerler içindir.
Sual: Peş peşe üç Cuma namazını kaçıran bir erkeğin nikahı
düşermiş, doğru mu?
CEVAP
Öyle bir şey yok. Farz olduğuna inanıp, bin kere kaçırsa veya
hiç gitmese boş olmaz.
Sual: Memur, işçi ve öğrenci, cuma namazı için izin alamazsa
ne yapması gerekir?
CEVAP
O günkü öğle namazını kılmak şart olur. Başka bir şey yapması
gerekmez.
Cumaya gitmemek
Sual: Japonya, Kore, Amerika gibi ülkelerde, Cuma namazı
kılmanın şartları yoksa, Cuma namazına gitmek yine şart mıdır? İmam
fasık ise yine gitmek gerekir mi?
CEVAP
Mazeretsiz üç Cumaya gitmemek münafıklık alametidir. Bir ülkede
Cuma kılmanın şartları yoksa, yine de Cuma günü, cemaate gitmek
lazımdır. Salih imamın bulunduğu camiye Cuma kılmak için sebepsiz
gitmemek münafıklık alametidir. Bir çeşit bölücülük olur.
Eskiden Cumaları vali kıldırırdı. Vali fasık da olsa, birlik ve
beraberliğin bozulmaması için Cumaya gitmek gerekirdi. Çünkü
Peygamber efendimiz buyuruyor ki:
(İmam salih veya facir olsa da, büyük günah işlese de arkasında
namaz kılın.) [Ebu Davud] (İslam âlimlerinin büyüklerinden
Ebussuud Efendi bu hadis-i şerifin Cuma kıldıran valiler için
olduğunu bildirmektedir.)
(Büyük günah işleyen imamın arkasında namaz kılın) hadis-i
şerifi, fitne çıkmaması için ve emir olan zata itaat içindir. Yoksa
büyük günah işleyen yani içki içen, zina eden, kumar oynayan fasık
imamın arkasında namaz kılmak Hanefi'de tahrimen mekruh, Malikide
hiç sahih değildir. (Halebi)
Fasık olan imamların arkasında namaz kılmamalı, başka camide kılmalı.
(Redd-ül muhtar, Tahtavi, Hindiyye)
Fasık kimse, âlim olsa da, imam yapılması tahrimen mekruh olur.
Çünkü, İslamiyet'e uymakta gevşek davranır. Böyle kimseye
fasıklığından dolayı kıymet vermemek vacibdir. İmam yapmak ise, ona
saygı göstermek olur. İmam olmasına mani olunamazsa, her namazı
başka camide kılmalıdır. (Merak-ıl-felah)
İbni Abidin hazretleri buyuruyor ki:
Fasık imam arkasında namaz kılınmaz. Cuma namazında fasık imama da
uyulur. Ancak bir şehirde birkaç camide Cuma namazı kılınıyorsa,
Cuma namazını da, fasık imam arkasında kılmak mekruh olur.
Feth-ul-kadir'de de böyle yazılıdır. (Redd-ül muhtar)
Bir hadis-i şerif meali de şöyledir:
(Vera sahibi [Salih] imam ile kılınan iki rekat namaz, fasık ile
kılınan bin rekattan daha faziletlidir.) [Ebu Nuaym]
|